Bài viết có tiết lộ nội dung phim
Maid là câu chuyện kể về hành trình rời bỏ mối quan hệ bạo hành của hai mẹ con Alex và Maddy. Qua sự tinh tế trong cách tiếp cận vấn đề và lối kể chuyện tuyệt vời, Maid đã rất khéo léo “buộc” khán giả phải đối mặt với những sự thật không mấy sáng sủa của sự nghèo đói và nạn bạo hành gia đình.
Khắc họa chân thực sự nghèo đói
Đối mặt với không chỉ một mà là hai vấn đề rất nhạy cảm, Maid phải cực kì cẩn thận trong cách series này tiếp cận chủ đề. Với chủ đề về sự nghèo đói, Maid đứng trước hai lựa chọn rất rõ ràng.
Thứ nhất, Maid có thể đi theo hướng đi của rất nhiều các bộ phim cùng chủ đề, đó là “poverty porn”. Có thể được định nghĩa là “một dạng truyền thông biểu thị hình ảnh của người nghèo với mục đích gia tăng sự đồng cảm của người dư giả”, poverty porn đã trở thành một hướng đi mà rất nhiều bộ phim về chủ đề này đã lựa chọn.
Với một chút, hoặc trong vài trường hợp là khá nhiều gia vị được nêm vào để lãng mạn hóa cuộc sống nghèo đói và tinh thần vượt khó của người nghèo, poverty porn cho phép khán giả sống trong niềm tin rằng chỉ cần có sự chăm chỉ, người nghèo sẽ từng bước thoát khỏi vũng lầy kinh tế. Cộng thêm một chút số vốn đến từ những cuộc từ thiện, cuộc đời của họ sẽ thay đổi, và những người làm từ thiện sẽ trở thành những vị cứu tinh.
Maid không chọn đi theo hướng này, hay nói theo lời của cây bút Emily Alford trên tờ The Muse, “(Maid) phù hợp cho những khán giả chấp nhận rằng sự nghèo đói và bạo hành không thể được giải thích một cách đơn giản.”
Lựa chọn kể câu chuyện qua góc nhìn của một người trong cuộc, một người nghèo, Maid không ngại chỉ ra sự thật rằng thế giới này vốn không công bằng. Hơn tất thảy những yếu tố khác, Maid chọn sự chân thực để kể về sự nghèo khó.
Một hệ thống vốn không công bằng với người nghèo
Con đường độc lập tài chính của Alex không phải là một con đường thẳng, nơi mà cô sẽ từng bước đi lên trên bậc thang xã hội nhờ vào sự chăm chỉ và tháo vát. Trải nghiệm xem Maid không dễ chịu cũng vì chính lí do này. Chúng ta, những người khán giả phải cùng Alex chấp nhận điều này.
Được dựa trên một tự truyện mang tên “Nghề giúp việc: Công việc nặng nhọc, đồng lương ít ỏi và ý chí sống còn của người mẹ” của tác giả Stephanie Land, Maid hiểu rõ hơn hết những khó khăn đến từ mạng lưới trợ cấp của chính phủ.
Với từng rào cản mà Alex phải đối mặt khi xin hỗ trợ, niềm tin vào một hệ thống công bằng cho tất cả tầng lớp dần vơi đi, chuyển dần về 0 như những con số trong tài khoản của cô.
Với lối kể chuyện hoàn toàn đi theo góc nhìn của Alex cùng diễn xuất tuyệt vời của Margaret Qualley, khán giả như được sống theo cảm xúc của nhân vật này. Như Alex, chúng ta bắt gặp bản thân mỉm cười khi thấy cô bé con 3 tuổi Maddy được hạnh phúc. Cũng như Alex, khán giả có thể dễ dàng cảm nhận sự cấp bách của việc chuyển nhà khi nghe từng tiếng ho khan giữa đêm của Maddy.
Một khi đã đặt được khán giả vào trong vị trí của Alex, thật sự không khó để bộ phim này tiếp tục dày vò sự kiên nhẫn của chúng ta. Như Alex, chúng ta cảm nhận được sự tuyệt vọng cùng cực khi tất cả những gì cô xây dựng và vất vả kiếm được, nhanh chóng sụp đổ chỉ vì một bức tường bị mốc đen hay một tên say xỉn.
Giải thích nhưng không biện hộ cho nạn bạo hành gia đình
Các bộ phim nói về đề tài bạo lực gia đình thường vướng phải những khó khăn trong việc truyền tải nhân vật có hành vi bạo hành.
Nếu chọn đi theo hướng dễ dàng là tạo dựng một nhân vật vô nhân tính và không thể được hiểu, bộ phim sẽ quên mất đi hiện thực đau lòng của các vụ bạo hành gia đình. Đó chính là những nguyên do dẫn đến vấn đề này, như lạm dụng bia rượu, hoàn cảnh lớn lên và áp lực cuộc sống.
Những lí do này xứng đáng được giải thích để công chúng có một cái nhìn toàn cảnh hơn về vấn nạn nhức nhối này, cũng như nhận ra rằng những đối tượng bạo hành không phải những con quỷ. Họ cần được giúp đỡ.
Tuy nhiên, những lí do này phải được truyền tải một cách khéo léo, không để chúng trở thành những lí do biện hộ cho hành vi bạo hành, hay tồi tệ hơn nữa, là đổ lỗi cho nạn nhân.
Trích bài phê bình của nhà báo Alison Herman trên tờ Ringer,
“Maid đã giữ thăng băng trên sợi dây rất tốt khi nói về Sean: có tội nhưng không ác độc, giải thích nhưng không biện hộ. Sự kết hợp của cách viết tinh tế và hóa thân xuất sắc đã truyền tải một trong những sự thật đau lòng nhất của nạn bạo hành gia đình kéo dài. Với Alex, Sean là nguồn gốc của những cơn đau cũng như sự thoải mái. Sean là một tên bạo chúa dẫn cô theo và là một gã trai để cô thương hại.”
Maid đã làm rất tốt việc truyền tải Sean không phải là một người độc ác. Tuy nhiên, series này cũng không cho phép khán giả thông cảm cho hành vi của anh. Từ cách Sean kiểm soát thẻ ngân hàng, phương tiện di chuyển tới việc điều khiển suy nghĩ của Alex, những hành vi này đều được diễn tả với một thái độ cương quyết từ người kể chuyện, rằng điều này là không ổn.
Sự may mắn là điều tất yếu để thoát nghèo
Chuyển dần về cuối series, Maid tiếp tục đối mặt với một khó khăn nữa. Làm thế nào để Alex có được một cái kết có hậu nhưng vẫn trung thành với tính chân thật mà bộ phim đã luôn hướng tới?
Alex là một phụ nữ da trắng thông minh, chăm chỉ và có ngoại hình xinh xắn. Đây là những yếu tố căn bản để những bộ phim về “Giấc mơ Mỹ” có thể đưa cốt truyện của Alex trở thành một phụ nữ đi lên bằng chính thực lực của mình. Để lại một thông điệp tuy hào nhoáng nhưng rỗng ruột: “Chỉ cần bạn có ước mơ và chăm chỉ, bạn sẽ thành công.”
Maid không hề ngần ngại phủ nhận thông điệp này. Đến cuối series, Alex đã rất may mắn khi cô liên tục gặp những điều kiện có lợi và những vị cứu tinh để cứu giúp cô khỏi tình thế éo le mà cô đang gặp phải. Cách giải quyết này hiệu quả vì chúng ta đã thấy được sự thông minh và chăm chỉ của Alex qua cách cô xử lí các tình huống trước đó.
Bằng việc cho Alex gặp may mắn vào cuối series, Maid một lần nữa bắt khán giả đối mặt với sự thật tàn nhẫn rằng hệ thống vốn không lí tưởng. Và để thoát khỏi sự bần cùng, người nghèo lắm lúc phải trông đợi vào những yếu tố hoàn toàn nằm ngoài kiểm soát của họ.
Kết
Maid là một series không mấy dễ chịu khi xem. Qua cách tiếp cận vấn đề rất tinh tế, series này đã bằng cách này hay cách khác, bắt chúng ta đối diện trực tiếp với những bất cập của xã hội hiện đại. Từ đó, hiểu và cảm thông với những số phận kém may mắn hơn.