Khi đề cập đến vấn đề phát triển từ tình bạn lên tình yêu, nhiều ý kiến cho rằng đây là một rủi ro hơn là cơ hội. Bởi nó giống như chuyến phiêu lưu mạo hiểm một chiều – từ tình bạn có thể thành tình yêu, nhưng người yêu thì rất khó quay trở lại làm bạn.
Tuy nhiên, các nghiên cứu lại cho biết những thông tin ngược lại: tình bạn sở hữu nhiều yếu tố có thể làm nền tảng vững chắc cho tình yêu.
1. Tình bạn là môi trường thúc đẩy tìm kiếm sự tương hợp
Có ý kiến cho rằng những người mang năng lượng “trái dấu” sẽ hấp dẫn nhau hơn trong tình yêu. Điều này không sai, nhưng khoa học lại chứng minh trên thực tế con người có xu hướng gắn bó hơn với những người tương đồng với mình.
Nghiên cứu của Ingram và Morris (2007) đã kiểm tra hiện tượng này bằng cách mời các giám đốc kinh doanh đến một buổi tiệc cocktail. Ban đầu, 95% ứng viên cho biết họ muốn gặp gỡ những người mới. Nhưng khi theo dõi bằng thẻ tên điện tử, các nhà nghiên cứu phát hiện các giám đốc điều hành không hòa nhập hoặc gặp gỡ những người mới. Thay vào đó, họ chỉ nói chuyện với những người mà họ đã biết rõ và tạo cảm giác tương tự họ.
Lý giải theo giả thuyết ghép cặp (matching hypothesis), chúng ta có xu hướng yêu thích những người có nhiều điểm tương đồng như tuổi tác, bối cảnh, hay đồng tình với quan điểm, suy nghĩ, mong muốn, thái độ của mình. Xu hướng này khiến bản thân chúng ta (dù vô thức hay có ý thức) chủ động hướng đến tìm kiếm sự tương hợp - vốn là yếu tố cốt lõi cho một mối quan hệ bền lâu.
Để thực sự kết nối và chấp nhận những đặc điểm của nhau yêu cầu nhiều công sức và thời gian. Tình bạn chính là yếu tố làm cho quá trình này đáng tận hưởng hơn nhiều. Khi là bạn, mối quan hệ sẽ theo chiều hướng giảm bớt kỳ vọng, từ đó kích thích đôi bên thoải mái thể hiện tính cách mà không quá lo ngại về việc bị đánh giá.
2. Tình bạn đảm bảo sự hài lòng cao trong tình yêu
Trong một nghiên cứu của đại học Monmouth (Mỹ), 801 đáp viên đã được hỏi về mức độ hài lòng trong mối quan hệ hiện tại. Kết quả là các cặp đôi có đối tác là bạn thân có mức độ hài lòng trung bình cao hơn so với nhóm còn lại.
Một nghiên cứu khác trên 622 cá nhân từ bạn bè thành vợ chồng cho thấy họ nhận thức được tầm quan trọng của mối quan hệ hơn, tôn trọng và cảm thấy gần gũi hơn với đối phương. Cũng qua hai nghiên cứu với gần 400 người đang trong mối quan hệ, những người coi trọng khía cạnh tình bạn cũng thể hiện tính cam kết, tình yêu và thỏa mãn tình dục nhiều hơn.
Lý giải cho kết quả này, khi trải qua giai đoạn tình bạn, họ có thời gian xây dựng những giá trị mang đến sự hài lòng trong mối quan hệ như:
- Khả năng tự chủ
- Ổn định cảm xúc
- Sự tương hợp và lòng cảm thông
- Sự thân mật và tính cam kết
Ngoài ra, việc coi trọng tình bạn cũng làm giảm khả năng chia tay của các cặp đôi. Vì khi bất hòa xảy ra, việc có nền tảng của tình bạn sẽ giảm thiểu xung đột, giúp đôi bên dễ cảm thông cho nhau hơn. Đây cũng là cách mà sự gắn bó an toàn được hình thành, đem lại cảm xúc yên tâm và trạng thái ôn hòa cho mối quan hệ.
3. Cuối cùng, tình bạn có thể là nền tảng cho một tình yêu bền lâu
Theo nhận xét của giáo sư Gary Lewandowski từ nghiên cứu của đại học Monmouth, khi hỏi các cặp đôi đã kết hôn 15 năm về yếu tố cho mối quan hệ dài lâu, hầu hết trả lời rằng đó chính là tình bạn.
Theo 7 kiểu tình yêu của người Hy Lạp, tình bạn (Philia) chính là chất keo gia cố cho tình yêu đam mê (Eros) vì tình bạn làm giảm ham muốn sở hữu, thỏa mãn cái tôi. Điều đó làm giảm thiểu sự kiểm soát, mang lại tâm lý tự do và chủ động cho mỗi bên trong mối quan hệ.
Để bức tranh mối quan hệ được bền lâu, tình yêu không phải là mảnh ghép duy nhất. Tình yêu nồng nhiệt ban đầu, qua thời gian sẽ dần bình tĩnh lại và ổn định hơn. Lúc này tình bạn sẽ là chìa khóa để phát triển tình yêu đam mê (passionate love) lên mức độ tình yêu thương (compasssionate love). Khi tình cảm của một cặp đôi đã tiến đến cột mốc này, đôi bên sẽ quan tâm và thấu hiểu nhau hơn dù đang hạnh phúc hay khó khăn, nhờ đó mức độ viên mãn cũng cao hơn.
4. Lưu ý sau cuối
Bài viết này không nhằm mục đích khuyên bạn phải biến một người bạn thân của mình thành bạn đời, vì dù sao trên hết vẫn là sự tự nguyện.
Thay vào đó, có thể nhìn nhận việc kết thân với "crush", người yêu hay bạn đời là một cách gia cố thêm cho mối quan hệ lãng mạn về sau, đặc biệt với những ai vốn không xem người yêu, bạn đời của mình như bạn thân, giống trường hợp của một số người tham gia nghiên cứu của đại học Monmouth.
Vì triết gia nổi tiếng Friedrich Nietzsche từng có câu: “Không phải là sự thiếu hụt tình yêu, chính sự thiếu hụt tình bạn mới khiến hôn nhân không hạnh phúc”. (It is not a lack of love, but a lack of friendship that makes unhappy marriages.)