Hạnh phúc, thứ ai cũng tìm kiếm, nhiều khi không ở đâu xa mà nằm ở trong đĩa đồ ăn trước mặt. Chúng ta luôn cảm thấy thỏa mãn và hạnh phúc sau khi được ăn. Cuộc cãi vã của các cặp đôi về chuyện "hôm nay ăn gì" cũng trở nên dịu lại sau khi cả hai cái bụng đều no.
Có thể thấy cảm xúc và đồ ăn thường song hành, “nắm tay nhau" đi trên một con đường. Vậy thì đồ ăn đã làm gì với não bộ mà khiến ta thấy vui hơn?
Bộ não thứ 2 nằm trong dạ dày
Khi trải qua một chuyện buồn hoặc khó chịu, không ít lần bạn cảm thấy bụng dạ nôn nao. Đơn giản vì não bộ và hệ tiêu hóa (cụ thể là ruột) kết nối với nhau thông qua chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitter). Mối liên hệ này được gọi là “gut-brain axis”.
Các chất dẫn truyền thần kinh thường được sản xuất trong não giúp điều khiển cảm xúc. Tuy nhiên cũng có rất nhiều chất dẫn truyền thần kinh được sản xuất ở ruột, như serotonin - chất giúp điều hòa tâm trạng, hay GABA, một axit amin tự nhiên giúp giảm cảm giác lo lắng.
Serotonin cũng là chất khiến chúng ta cảm thấy buồn ngủ sau bữa ăn. Vậy nên, những gì chúng ta ăn có ảnh hưởng tới tâm trạng và một chế độ ăn hợp lý sẽ giúp điều hòa cảm xúc.
Não “cảm ơn" chúng ta vì đã ăn
Dopamine tạo ra sự vui vẻ
Nếu bạn cảm thấy mình thật vô dụng vì chỉ biết ăn cả ngày thì đừng lo vì sẽ luôn có não ở đó biết ơn bạn vì đã ăn. Trong suốt quá trình tiến hóa, dù con người hiện đại đã quên hết những ngày tháng đấu tranh sinh tồn để được ăn trong thời tiền sử, thì não vẫn nhớ.
Để duy trì sự sống, não cần được tiếp năng lượng từ đồ ăn. Vậy nên, mỗi khi con người ăn và đảm bảo được nhu cầu sống còn của cơ thể, não thưởng chúng ta bằng cách tiết ra dopamine - hormone của sự hạnh phúc.
Vì não cho rằng ăn đồng nghĩa với “đạt được thành tựu trong việc sống sót", vậy nên cơ thể ta cứ thôi thúc có được thêm dopamine từ não bằng cách khiến ta thèm ăn!
Ăn no khiến ta cảm thấy “phê"
Rõ ràng một điều rằng não thưởng cho cơ thể khi ta ăn, vậy tại sao một số đồ ăn lại khiến ta “phê" hơn bình thường?
Nghiên cứu chỉ ra rằng các thức ăn béo, mặn và có nhiều đường sẽ giúp giải phóng hormone nội sinh, như là endorphins, tạo cảm giác thư giãn hoặc giúp giảm đau. Khi làm thí nghiệm, các nhà khoa học cũng nhận ra rằng các loại đồ ăn giàu calo này cũng gây ảnh hưởng tới não tương tự như các chất kích thích gây nghiện.
Mặc dù việc nạp năng lượng và ăn nhiều nhất có thể đã từng giúp con người sinh tồn trong quá khứ, thì hiện tại nó lại gây hại nhiều hơn. Việc tiêu thụ một lượng lớn các thức ăn không lành mạnh này dễ khiến ta nghiện, dẫn đến các chứng rối loạn ăn uống.
Món ăn gắn với ký ức đẹp
Comfort food, món đồ ăn an ủi tinh thần, là thứ mà mỗi người chọn ăn khi cảm thấy cần một cái ôm vỗ về cho tâm trí. Mỗi người sẽ lại có một món “comfort food" riêng gắn liền với những kỷ niệm và ký ức của họ.
Nhà tâm lý học Shira Gabriel của Đại học Buffalo cho biết “comfort food" tạo ra cảm giác thoải mái vì nó phụ thuộc vào mối liên kết xã hội giữa bạn và món ăn đó.
Comfort food có thể gắn liền với hình ảnh người đầu tiên nấu cho bạn ăn, một người bạn yêu quý ngày còn bé. Vậy nên, việc bạn ăn comfort food gần với phản xạ có điều kiện, khi bạn chủ động tìm đến món ăn đã từng làm bạn thấy thoải mái ngày bé.
Sự hoài niệm và những kỷ niệm đẹp gắn liền với món đồ ăn còn đem lại cho bạn cảm giác hoài cổ. Mùi hương của đồ ăn gợi lên một ký ức trong quá khứ, sự hoài niệm thì luôn đem lại cảm giác thoải mái về cả tâm lý và sinh lý.
Ăn uống để đánh lừa bộ não
Khi đã hiểu được cách mà các chất hóa học tác động lên não, ta có thể tạo ra cảm giác hạnh phúc bằng cách ăn đúng món!
Cái khó của serotonin là ta không thể ăn thực phẩm có chứa chất này. Tuy nhiên thay vào đó ta có thể ăn thức ăn có chứa axit amin tryptophan (ví dụ như cá hồi, gà tây và các loại hạt), chất này giúp chuyển hóa serotonin trong não.
Khi não và đường ruột là đôi bạn thân thì ăn những thực phẩm lên men có lợi cho vi khuẩn trong đường ruột như axit lactic (có trong phô mai, sữa chua,...) cũng sẽ kích thích việc sản sinh ra hormone. Ngoài ra bạn có thể tham khảo các món ăn khi buồn của Vietcetera để chuẩn bị bữa ăn hoàn hảo cho tâm trạng của mình!
Tuy nhiên, căng da bụng trùng da mắt. Để tránh các tình trạng này bạn cũng hãy để ý tránh các món ăn có quá nhiều tinh bột cũng như vận động sau bữa ăn.